ورق سیاه یکی از پرمصرفترین و پراهمیتترین مشتقات فولادی است که نقشی کلیدی در صنعت ساخت و ساز، عمران و صنایع مختلف دیگری نظیر خودروسازی نیز دارد. ورق سیاه که در واقع یک نوع ورق آهنی با رنگ سیاه میباشد، به صورت رول و شیت، در ضخامت و سایزهای مختلف تولید میشود. ورق سیاه به دلیل خواص مکانیکی و مقاومت بالا در صنایع مختلفی کاربرد دارد. استانداردهای تولید، میزان مقاومت و ویژگیهای ساختاری آنها نسبت به یکدیگر متفاوت است. بنابراین، هزینه تولید و قیمت آنها در بازار نیز یکسان نخواهد بود.
ورق سیاه چیست؟
ورقهای فولادی محصولاتی هستند که از دو فرایند نورد گرم و نورد سرد تولید میشوند. اگر از فرایند نورد سرد در تولید ورق استفاده شود، معمولا مواردی همچون ورق گالوانیزه، رنگی یا روغنی تولید خواهند شد. در مقابل، اگر شیوه نورد گرم برای تولید محصول انتخاب شود، فراورده نهایی، ورق سیاه خواهد بود. از این رو به ورق سیاه، ورق نورد گرم نیز گفته میشود.
به طور کلی، در خط تولید محصولات نورد سرد، از ورق سیاه به عنوان ماده اولیه استفاده میشود. به عنوان مثال، با ایجاد پوشش محافظ بر سطح ورق سیاه طی یک فرایند خاص، ورق گالوانیزه به دست میآید.
علت به کار بردن صفت سیاه برای این ورق، مات شدن سطح آن در روند تولید در دمای بالا است؛ به سبب این که ظاهر این ورق مات و جنس آن خشن است، با عنوان «ورق سیاه» شناخته میشود.
تولید ورق سیاه به چه شکل صورت میگیرد؟
برای تولید ورق سیاه، فولاد در دمای بالاتر از دمای تبلور مجدد فولاد (در دمایی بالاتر از ۹۳۰ درجه سانتیگراد) قرار میگیرد و در ضخامتهای بالای ۱.۵ میلیمتر که ضخامتهای متفاوت آن در تعیین قیمت ورق سیاه مهم است، به صورت ورق صاف و صیقلی اما با کیفیت سطحی کمتر از ورق سرد و البته ضخامت بیشتر تولید میشود و قیمت آن از ورقهای نورد سرد کمتر است؛ در نتیجه از ورق سیاه در مواردی که ظاهر کمتر اهمیت دارد، استفاده میشود.
در تولید ورق سیاه از اسلب یا تختال استفاده میشود. اسلب (Slab) یک محصول فولادی نیمه ساخته با سطح مقطع مستطیلی است که بعد از یک یا چند مرحله فرآوری دیگر در کارخانههای نوردی و تولیدکننده ورق به محصول نهایی یعنی ورقهای فولادی) تبدیل میشود.
مراحل تولید ورق سیاه، به صورت خلاصه، به شرح زیر است:
- در ابتدا شمش و گندله آهن بهعنوان مواد اولیه تولید ورق سیاه در کوره قوس الکتریکی قرار گرفته و ذوب میشوند تا با تغییر آلیاژ، گریدهای متفاوتی از آن به دست بیاید.
- در مرحله بعدی، مواد مذاب بهصورت اسلب یا تختال درمیآید تا با قرار گرفتن در کوره پیش گرم، امکان انجام عملیات نورد گرم بر روی آن فراهم شود.
- اسلبها در کورههای پیشگرم در دمای بالاتر از دمای تبلور مجدد فولاد (تا دمای ۱۳۰۰ درجهی سانتیگراد) داغ میشوند تا انواع عیبهای ساختاری فولاد از بین برود. در این مرحله، دقت در میزان گرمادهی از مهمترین موضوعات است.
- پس از کورههای پیشگرم، اسلبها در فرآیندهای خاصی، خنککاری و پوستهزدایی میشوند.
- پس از خنککاری، اسلبها به سمت غلتکهای کاهش ضخامت ورق میروند.
- بعد از مرحلهی کاهش ضخامت، نوبت به مرحلهی جعبهی کلاف میرسد. از جعبهی کلاف برای افزایش سرعت تولید، همسطحسازی ورقها و بهوجودآوردن ویژگیهای مکانیکی یکسان در ورقها، استفاده میشود.
- پس از مرحلهی جعبهی کلاف، ورقها وارد مرحلهی نورد نهایی میشوند. در این مرحله نیز مقداری از ضخامت ورقها کم میشود. ورقها با سرعتی حدود ۱۰ تا ۲۰ متر بر ثانیه، از میان قفسههای نورد نهایی عبور میکنند و هر نورد، ۵ تا ۷ قفسه دارد.
- پس از نورد نهایی، مقداری از دمای ورق کم میشود؛ در این مرحله که خنککاری نهایی نام دارد، دمای ورقها به زیر ۶۰۰ درجه سانتیگراد میرسد تا مرحلهی بعد (کلاف پیچی) بدون مشکل انجام شود.
- در این مرحله، ورقها به صورت کلافهای طویل درمیآیند و به بازار فروش میروند. گفتنی است که اگر بعضی از مشتریان برای سایزهای سفارشی درخواستی داشته باشند، در این مرحله، ورقها در ابعاد سفارششده بُرش میخورند.
انواع ورق سیاه
ورق سیاه را میتوان بر اساس کیفیت مواد اولیه، جزئیات آلیاژ (ترکیب مواد)، ظاهر (سایز و ضخامت) و کاربرد به انواع متفاوتی تقسیم کرد. هر کدام از این انواع، در بخش خاصی مورد استفاده قرار میگیرند و کاربرد متفاوتی هم دارند. در ادامه، رایجترین انواع ورق سیاه را بررسی میکنیم:
ورقهای سیاه را بر اساس کاربرد آنها به دو دسته صنعتی و معمولی تقسیم میکنند. بر اساس میزان عنصر کربن در آلیاژ فولاد استفاده شده در تولید ورقهای سیاه، این ورقها سختی متفاوتی خواهند داشت. ورقهای سیاه بر مبنای میزان کربن موجود در آلیاژشان، به دو گرید کلی ST37 و ST52 تقسیم میشوند که در آنها ST نماد Strength، به معنای استحکام و عدد بعد از آن میزان تنش نهایی یا همان سختی ورق برحسب کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است. البته از عناصر شیمیایی دیگری نظیر فسفر، گوگرد، سیلسیم و منگنز هم در این دو گرید استفاده میشود.
ورق سیاه معمولی (ورق سیاه با استاندارد ST37)
از ورق سیاه استاندارد ST37 به عنوان ورق سیاه معمولی با درصد کربن کمتر (و متعاقباً سختی کمتر) در صنایع با کاربرد سبک مانند ساختمانسازی استفاده میشود.
ورق سیاه صنعتی (ورق سیاه با استاندارد ST52)
از ورق سیاه صنعتی یا ورق سیاه با استاندارد ST52 با درصد کربن بالاتر از ورق سیاه معمولی برای صنایع سنگین استفاده میشود. ورقهای سیاه صنعتی به دو روش کلی استفاده میشوند: در روش اول این ورقها پایهی تولید پروفیلهایی با ابعاد بالا هستند و در روش دیگر، به صورت مستقیم در صنایع عظیم و غولپیکر مورد استفاده قرار میگیرند. ورقهای سیاه صنعتی از جهت ابعاد، سایز، وزن و ضخامت با سایر ورقهای سیاه، بسیار متفاوت هستند.
همچنین ورق سیاه از لحاظ ظاهر (سایز و ضخامت) به دو نوع رولی و شیت (یا همان پلیت) تقسیم میشوند. طول ورقهای رولی بدون محدودیت است و میتواند توسط خریدار بهصورت سفارشی تعیین شود. عرض ورقها نیز در هر دو نوع برش خورده (پلیت) و رولی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰۰ سانتیمتر است. همچنین این محصولات براساس استاندارد انواع مختلفی دارند.
ورق سیاه رول شده، کویل یا کلاف
ورقهای سیاه رول شده که با نامهایی مثل کویل یا کلاف هم شناخته میشوند، بین ۱.۵ تا ۱۵ میلیمتر ضخامت دارند و عرض آنها نیز بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ سانتیمتر (معمولاً ۱۰۰، ۱۲۵، ۱۵۰ و ۲۰۰ سانتیمتر) است و طول آن بیمحدودیت ارائه میگردد. هرچقدر عرض و ضخامت محصول بیشتر باشد، قیمت هر متر ورق سیاه رول شده بالاتر میرود.
ورق سیاه فابریک یا شیت
ورق سیاه فابریک که با نام شیت هم شناخته میشود، در ابعاد مختلفی تولید میشود. عرض این محصولات بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ میلیمتر (۱ تا ۲ متر) و طول آنها بین ۲۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ میلیمتر (۲ تا ۱۲ متر) است و ضخامت آنها از ۱۵ میلیمتر (۱.۵ سانتیمتر) به بالا میباشد و در هر سایزی قابل خرید هستند اما بعضی ابعاد مانند ۱۰۰۰*۲۰۰۰، ۱۲۵۰*۲۵۰۰، ۱۰۰۰*۶۰۰۰، ۱۵۰۰*۶۰۰۰، ۲۰۰۰*۶۰۰۰ و ۲۰۰۰*۱۲۰۰۰ میلیمتر پرکاربردترند.
انواع استاندارد ورق سیاه و کاربردهای آنها
با توجه به زمینه کاربرد وسیع ورق آهن سیاه، این مقاطع فولادی با استانداردهای مختلفی تولید می شوند. علاوه بر استانداردهای ST37 و ST52 که رایجترین و شناختهشدهترین استانداردهای ورق سیاه هستند، ورق سیاه A283، A516،A36 و CK45 نیز از دیگر استانداردهای ورق سیاه هستند.
- ورق سیاه ST37 از ورقهای پرکاربرد در صنعت ساختمانسازی است؛ چرا که جوشکاری و انعطاف پذیری این نوع ورقها بسیار مناسب است.
- ورق سیاه ST52 از ترکیبات دارای سیلیسیم و منگنز بیشتری برخوردار است و در نتیجه استحکام و مقاومت خمشی و پیچشی بالاتری دارد. از این رو، در ساخت مخازن، ماشین آلات سنگین و راه آهن کاربرد بیشتری دارد.
- ورق سیاه A283 کربن کمتری نسبت به ورقهای سیاه دیگر دارد و عمده کاربردهای این ورق، ساخت مخزن، تانکر و صنایع پتروشیمی، نفت و گاز است.
- ورق سیاه A516 نیز در ساخت مخازن تحت فشار و همچنین اتصالات و تجهیزات تحت فشار پرکاربرد است. این نوع ورقها معمولاً در دو گرید 60 و 70 تولید میشوند. عمده کاربردهای این ورق، ساخت مخزن و تانکر و همچنین در صنایع پتروشیمی است.
- ورق سیاه A36 از مقاومت بالاتری نسبت به املاح و مواد شیمیایی برخوردار است. در نتیجه برای استفاده در شرایط محیطی نامناسب، انتخاب بهتری است. سازههای مجاور دریا، اسکله، صنایع دریایی و شناورسازی از جمله این شرایط است.
- ورق سیاه CK45 از آلیاژ خاصی تولید میشود که مقاومت کششی بیشتری ایجاد میکند و در ساخت انواع قطعات خودرو، متهها، چاقو و غلتکهای صنعتی از این نوع ورق سیاه بسیار استفاده میشود.
قیمت ورق سیاه
قیمت ورق سیاه به عوامل متعددی بستگی دارد که میتوان به میزان عرضه و تقاضا، قیمت روز آهن در ایران و جهان، نرخ ارز، نرخ تورم، زمان خرید و… اشاره کرد.
هنگام خرید ورق سیاه نیز اصلیترین عامل تعیین کننده قیمت، وزن ورق سیاه است. وزن ورق سیاه طبق استانداردهای تولید مشخص میشود؛ که برای هر کارخانه نسبت به سایر کارخانهها متفاوت است. ازاینرو، استاندارد تولید کارخانه تولیدکننده نیز میتوانند در قیمت مؤثر باشند. از طرفی، هرچه برند معروفتر و معتبرتر باشد، ارزش محصولات آن بالاتر رفته و با قیمت بیشتری در بازار معامله میشود. همچنین ضخامت یک فاکتور بسیار مهم در تعیین قیمت آن است. به همین دلیل، قیمت ورق آهن ۱۰ میل نسبت به ابعاد مشابه این محصول، بیشتر است.
برترین کارخانههای تولید ورق سیاه
همانطور که اشاره شد، برند و کارخانه تولیدکننده نقش مهمی در کیفیت و قیمت این محصولات دارد. بنابراین، بسیار مهم است که در هنگام خرید به برند محصول توجه داشته باشید. بهترین کارخانههای تولیدکننده ورق سیاه عبارتند از:
- فولاد مبارکه اصفهان: این کارخانه بزرگ و معتبر، حدود ۳۰ سال است که انواع ورقها و محصولات فولادی را تولید میکند. ورقهای سیاه در این کارخانه در ابعاد و سایزهای نسبتاً متنوعی تولید میشود.
- فولاد گیلان: فولاد گیلان برای صنایعی مانند خودروسازی، ساختمانسازی و لولهسازی، محصولات فولادی متنوعی تولید میکند؛ ورق سیاه نیز یکی از تولیدات گستردهی این کارخانه فولادی است.
- فولاد کاویان اهواز: ورقهای سیاه تولیدشده در این کارخانهی عظیم، در ساخت کشتی، پلهای فلزی، انواع واگن و انواع مخازن کاربرد دارد.
راهنمای خرید ورق سیاه
مهمترین نکتهای که در هنگام خرید ورق سیاه باید به آن توجه شود، تناسب میان نوع ورق سیاه و کاربرد آن است. در غیر این صورت، استحکام موردنیاز را ارائه نمیدهد و میتواند موجب خسارت یا پایین آمدن کیفیت محصول نهایی شود.
شما میتوانید ورق سیاه را بهصورت مستقیم و بدون واسطه از کارخانه خریداری کنید؛ اما برای خرید از کارخانه لازم است حجم خرید شما حداقل ۲۴ تن و برابر ظرفیت یک تریلی باشد. همچنین بسیاری از کارخانهها فروش مستقیم ندارند و محصولات خود را تنها از طریق تأمینکنندگان و فروشندگان اصلی به بازار عرضه میکنند. بنابراین، بهرهگیری از خدمات فروشگاههای معتبر و خرید آنلاین بدون صرف هزینه و زمان اضافه میتواند بهترین روش خرید برای بسیاری از خریداران باشد.
خرید ورق سیاه با بهترین قیمت
مجموعه تخصصی آترین فولاد مهر بیش از دو دهه در زمینه فروش آهن آلات و مقاطع فولادی مانند انواع ورق فعالیت دارد. ما در آترین فولاد مهر آمادهایم تا با ارائه مشاوره تخصصی، برای انتخاب و خرید ورق سیاه با بهترین قیمت در کنارتان باشیم. شما عزیزان میتوانید برای خرید انواع ورق سیاه با تلفن 66675875-021 تماس بگیرید.
